به گزارش روابط عمومی، سرکار خانم فاطمه حیدری، مدیرکل روابط عمومی جامعه‌الزهرا سلام‌الله‌علیها در گفت‌وگویی اختصاصی با کوثرنیوز، با اشاره به بیانات و پیام رهبر معظم انقلاب مدّظله‌العالی به مناسب سالگرد یکصدمین بازتاسیس حوزه علمیه قم، به تشریح وظایف حوزه‌های علمیه خواهران، اساتید و طلاب خواهر پرداخت که در ادامه می‌توانید از آن بهره‌مند شوید.
ـ در راستای تبیین پیام رهبر معظم انقلاب به مناسبت سالگرد یکصدمین بازتأسیس حوزه علمیه قم و سرفصل‌هایی که بیان کردند، حوزه‌های خواهران، اساتید و طلاب خواهر چه وظایفی را برعهده دارند؟
پیام تاریخ‌ساز رهبر معظم انقلاب اسلامی مدّظله‌العالی به مناسبت یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم، افقی نو و تکلیف‌آفرین پیش‌روی حوزه‌های علمیه گشود.
در این پیام، حوزه علمیه نه‌تنها یک نهاد آموزشی، بلکه ساختاری راهبردی برای «هدایت اجتماعی، تولید فکر تمدنی و مقابله فعال با تهدیدات فکری» تعریف شده است.
در این راستا، وظیفه حوزه‌های علمیه خواهران، به‌ویژه نهادی مانند جامعه‌الزهرا سلام‌الله‌علیها، فراتر از تربیت علمی صرف، به سمت ترسیم آینده‌ای روشن، هدفمند و نظام‌مند برای نقش‌آفرینی زن مسلمان در تمدن اسلامی گسترش یافته است.
اساتید حوزه خواهران باید در طراز راهبری فکری و تمدنی، نقش تربیت‌گر نسل تحول‌خواه را ایفا کنند؛ و طلاب نیز باید خود را مخاطب اصلی این مأموریت بدانند، طلاب خواهر نیز امروز باید از «منتظر ماندن برای تغییر ساختار آموزشی» عبور کنند و با ابتکارات «فردی و جمعی»، دروس حوزوی را به نیازهای واقعی جامعه متصل کنند درست همان‌گونه که در گذشته، مردم حل مسائل دینی، اجتماعی، خانوادگی و حتی قضایی خود را نزد علما و روحانیت می‌بردند، امروز هم باید طلاب، دروس و دانسته‌های خود را با کاربرد اجتماعی و تأثیر عینی همراه سازند.
این مسیر، نیازمند چند حرکت کلیدی است؛
اول، کاربردی‌سازی دروس حوزوی با توجه به مسائل واقعی مردم، از سوی خود طلاب؛ دوم توجه به ظرفیت‌های متنوع طلاب (رسانه‌ای، پژوهشی، ارتباطی، مدیریتی) و ایجاد مسیر رشد برای هر یک؛ سوم شبکه‌سازی و یادگیری کار شبکه‌ای به‌جای فعالیت‌های فردی پراکنده؛ چهارم کار رسانه‌ای برای تبیین دین در فضای عمومی جامعه؛ پنجم برطرف‌کردن ضعف‌های ارتباطی، علمی، مهارتی و شخصیتی طلاب برای بازیابی اعتماد مردم؛ ششم نهادینه‌کردن نگاه راهبردی به آینده و تقویت قدرت تحلیل و آینده‌نگری و مورد هفتم تثبیت هویت تمدنی طلاب خواهر به‌عنوان زنانی تأثیرگذار در عرصه‌های خانواده، جامعه، اندیشه و نظام‌سازی.
در یک کلام، حوزه خواهران باید خود را صاحب رسالت تمدنی و اجتماعی بداند و برای این مسئولیت، با بازنگری در اهداف، محورها و روش‌های تربیتی، زمینه‌ساز یک حضور اجتماعی اصیل، مؤثر و مستمر شود.
ـ همانطور که حضرت آقا فرمودند، مهم‌ترین وظیفه حوزه «بلاغ مبین» است و لازمه انجام این وظیفه، تربیت نیروی مهذب و کارآمد است، با توجه به این سخن رهبری، بفرمایید در راستای اجرای این مهم چه کارهایی می‌توان انجام داد؟
رهبر معظم انقلاب در پیام خود به‌درستی «بلاغ مبین» را مهم‌ترین کارکرد حوزه دانسته‌اند. «بلاغ مبین» یعنی رساندن پیام دین با وضوح، اتقان، زمان‌شناسی و اثرگذاری واقعی در جامعه که تحقق این مأموریت خطیر، مشروط به تربیت نیرویی مهذّب، کارآمد و هوشمند است اما برای رسیدن به این نقطه، باید چند اصل بنیادین مورد توجه قرار گیرد، نخست آن‌که اگر واقعاً می‌خواهیم در «بلاغ مبین» موفق باشیم، باید یک‌سری مقدمات معرفتی، مهارتی و ساختاری را جدی بگیریم. از جمله؛
مخاطب‌شناسی تخصصی
تبلیغ برای نوجوان، با تبلیغ برای نخبگان یا خانواده‌ها یکسان نیست. کار تبلیغی باید قشربندی‌شده، تخصصی و بر اساس شناخت عمیق از هر گروه مخاطب طراحی شود، نباید از یک مبلغ انتظار داشت همه اقشار را پوشش دهد؛ این نگاه غیرفنی و ناکارآمد است.
تعیین تخصص واقعی طلاب و استفاده بر اساس توانایی‌ها
هر طلبه باید مسیر تخصصی خود را بشناسد؛ از همان ابتدا شناسایی استعدادها، رتبه‌بندی قابلیت‌ها، و هدایت تبلیغی مبتنی بر تخصص و ظرفیت شخصی باید نهادینه شود.
این امر نیازمند یک نظام دقیق رتبه‌بندی و مسیر حرفه‌ای تبلیغی است که هنوز در حوزه‌های خواهران نهادینه نشده و باید برای آن چاره جدی اندیشیده شود.
استخراج الگوی تبلیغی نوین (الگوی بلاغ مبین)
ما نیاز داریم با بررسی دقیق الگوهای اقناع مؤثر در دنیا، روش‌های روان‌شناختی و ارتباطی در رسانه‌های جهانی و تجربه‌های موفق اسلامی و غیراسلامی، به یک مدل جامع و بومی برای بلاغ مبین برسیم، بدون این مدل، فعالیت‌ها مقطعی و کم‌اثر باقی خواهد ماند.
تشکیل فوری کارگروه‌های علمی ـ راهبردی
وقت اندک و مسئولیت سنگین است. پیشنهاد ما این است که حوزه، شتاب برخی برنامه‌های جاری را کاهش دهد و سرمایه فکری و مدیریتی را به طراحی نظام بلاغ مبین اختصاص دهد، این مسئله‌ای استراتژیک است؛ اگر امروز الگو را استخراج نکنیم، ممکن است در آینده دیگران این کار را انجام دهند و ما تنها بتوانیم اصلاح کنیم، نه تأسیس.
نقش کلیدی معاونت‌های تهذیب و فرهنگی
تعارفی نیست؛ اگر این الگو در حوزه‌های خواهران و توسط بدنه مدیریتی آن استخراج نشود، ممکن است خارج از حوزه و با فاصله گرفتن از عمق معرفتی شکل بگیرد. در آن صورت، تأخیر حوزه به قیمت واگذاری میدان به الگوهای ناقص یا نامتوازن تمام خواهد شد.
ضرورت کار رسانه‌ای هوشمند و شبکه‌سازی تبلیغی
بلاغ مبین در عصر ما، بدون تسلط به رسانه، بدون زبان تصویر، بدون حضور در زیست‌بوم فضای مجازی، عملاً ناقص و ناتمام است. طلبه مبلّغ باید کار شبکه‌ای را یاد بگیرد، و در قالب‌های نو پیام دین را منتقل کند.
ما در جامعه‌الزهرا سلام‌الله‌علیها با درک اهمیت این مأموریت تمدنی، پیشنهاد داده‌ایم که مرکز تخصصی طراحی مدل «بلاغ مبین» ایجاد شود و این پیام راهبردی مقام معظم رهبری، به عنوان سند پایه‌ای مأموریت تبلیغی حوزه‌های خواهران تثبیت شود.
ـ همانطور که رهبری فرمودند، آشنایی حوزه با یافته‌های روز جهان و همکاری با دانشگاه‌ها از ضروریات طراحی و تنظیم نظامات اجتماعی است. برای انجام این امر، حوزه چه وظیفه‌ای دارد و آیا تنها تدریس در رشته‌های مرتبط در دانشگاه می‌تواند این مهم را به سرانجام برساند؟
رهبر معظم انقلاب در منشور تحول حوزه، با دقت و عمق، بر یک حقیقت بنیادین تأکید فرمودند؛ حوزه علمیه، به‌ویژه در عصر حاکمیت اسلامی، وظیفه دارد نظامات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، خانوادگی و فرهنگی را مبتنی بر منظومه فکری اسلام بازتولید و تبیین کند اما تحقق این وظیفه صرفاً با آموزش یا تدریس در رشته‌های مرتبط دانشگاهی حاصل نمی‌شود. آنچه مورد مطالبه رهبری است، هم‌افزایی عمیق و هدفمند حوزه و دانشگاه برای تولید دانش اجتماعی اسلامی و طراحی نظام‌های بومی اداره جامعه است.
بر این اساس، حوزه باید چند اقدام کلیدی را در دستور کار قرار دهد؛
بازتعریف جایگاه فقه در نسبت با اداره جامعه
فقه باید از احکام فردی عبادی عبور کرده و به فقه اجتماعی و تمدنی گسترش یابد؛ همانطور که رهبری تأکید کردند: «فقه امت‌ساز، محدود به احکام عبادی نیست.»
شناخت ساختارهای علوم انسانی رایج در دنیا
طلبه و فقیه باید بداند امروز دنیا چگونه جامعه، اقتصاد، قدرت، سیاست، عدالت و فرهنگ را تعریف می‌کند. این آشنایی، مقدمه نقد و بازتولید در چارچوب اسلامی است. این یعنی حوزه باید مجهز به سواد انتقادی نسبت به علوم انسانی غربی باشد.
ایجاد بسترهای مشترک نظریه‌پردازی با دانشگاه‌ها
ما نیازمند تأسیس کرسی‌های هم‌افزای حوزه و دانشگاه هستیم تا بتوانیم در فضایی علمی و منضبط، به بازسازی علوم انسانی اسلامی و استخراج نظامات اسلامی بپردازیم. ورود به دانشگاه به‌تنهایی کافی نیست؛ مشارکت در طراحی فکری نظام‌های اجتماعی اصل ماجراست.
تربیت نیروی تلفیقی فقهی ـ اجتماعی
حوزه باید نسل جدیدی از طلاب را تربیت کند که از یک‌سو ریشه‌دار در فقه و اصول باشند، و از سوی دیگر آشنا با ساختارهای جامعه‌شناسی، اقتصاد، مدیریت، و علوم رفتاری. این تلفیق تنها با بازنگری جدی در نظام آموزشی حوزه ممکن است.
تشکیل گروه‌های علمی بین‌رشته‌ای در حوزه خواهران
طلاب خواهر نیز باید در قالب کارگروه‌های علمی و پژوهشی، در حوزه‌های خانواده، تعلیم و تربیت، رسانه، سلامت روان، جمعیت، سیاست‌گذاری فرهنگی و اقتصاد خانواده وارد شوند و با نگاه اسلامی، نظام‌واره طراحی کنند.
در جامعه‌الزهرا علیهاالسلام، این دغدغه از سال‌های اخیر در قالب گروه‌های مطالعاتی و حلقه‌های فکری دنبال شده، اما امروز و با پیام اخیر مقام معظم رهبری، نیاز است که سطح این فعالیت‌ها به سطح سیاست‌سازی، مدل‌سازی و بازطراحی جدی ساختارها ارتقا یابد زیرا ما معتقدیم که حوزه، باید از تماشاگر بودن در فضای تصمیم‌سازی بیرون بیاید و خود، طراح نظامات تمدنی و راهبر تحول اجتماعی باشد. این، همان توقعی است که رهبر حکیم انقلاب از حوزه دارند.
ـ با توجه به این‌که در پیام رهبر انقلاب «تشکیل حوزه‌های علمیه بانوان، ابتکاری مهم و اثرگذار» عنوان شده، وظیفه ما در این راستا و افق پیش رو چیست؟
تعبیر بلند و معنادار رهبر معظم انقلاب که فرمودند «تشکیل حوزه‌های علمیه‌ی بانوان، ابتکاری مهم و اثرگذار است که پاداش دائمی آن به روح مطهّر امام راحل واصل می‌شود»، نه‌تنها یک تأیید تاریخی، بلکه بیانیه‌ای راهبردی برای آینده حوزه‌های خواهران است، این تعبیر نشان می‌دهد که حوزه بانوان، نه صرفاً یک بخش مکمل، بلکه جزئی اصیل، جریان‌ساز و آینده‌ساز در منظومه تمدنی حوزه‌های علمیه است. بر همین اساس، ما در جامعه‌الزهرا(علیهاالسلام)،
وظیفه خود را در چند محور کلیدی ترسیم می‌کنیم؛
ارتقاء علمی حوزه‌های خواهران تا طراز اجتهاد تمدنی
بانوان باید نه‌تنها در مرزهای فقه و اصول، بلکه در مرزهای تولید اندیشه اسلامی در حوزه‌های اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی، تربیتی، سیاسی و رسانه‌ای نقش‌آفرین باشند زیرا تربیت بانوان مجتهده و فقیه تمدن‌ساز، یک وظیفه راهبردی است.
طراحی نقش اجتماعی زن طلبه در منظومه تمدن نوین اسلامی
زنان طلبه باید در طراحی الگوی حضور اجتماعی زن مسلمان نقش اصلی ایفا کنند؛ الگویی که نه غرب‌زده است و نه منفعل، بلکه عفیف، عقلانی، کنشگر و خلاق است. این امر نیازمند بازتعریف جایگاه زن حوزوی در زیست‌بوم فرهنگی کشور است.
بازسازی اعتماد عمومی نسبت به حوزه بانوان
ما باید از طریق کار علمی واقعی، پاسخ‌گویی به نیازهای جامعه زنان، تبلیغ اقناعی و مردمی، و اثرگذاری تربیتی در خانواده و نسل آینده، اعتماد بدنه جامعه را به حوزه بازیابی و تثبیت کنیم.
تشکیل شبکه ملی بانوان حوزوی اثرگذار
وقت آن رسیده که از فعالیت‌های جزیره‌ای عبور کنیم و شبکه‌ای منسجم، هدفمند و راهبردی از بانوان طلبه در عرصه‌های تبلیغ، رسانه، آموزش، تربیت و مشاوره شکل دهیم. این شبکه می‌تواند قدرت تأثیر حوزه بانوان را ده‌ها برابر افزایش دهد.
مستندسازی و معرفی ثمرات حوزه خواهران
ما نیاز داریم تا ظرفیت‌ها، موفقیت‌ها، و الگوهای الهام‌بخش حوزه‌های بانوان را به جامعه، حاکمیت و حتی جهان اسلام معرفی کنیم تا این تجربه اصیل، مبنای الگوگیری در سایر کشورها شود.
ما در جامعه‌الزهرا سلام‌الله‌علیها این سخن رهبر معظم انقلاب را «منشور آینده حوزه بانوان» می‌دانیم و تمام تلاش خود را به‌کار خواهیم گرفت تا حوزه خواهران، در مسیر «پیشرفت، تأثیرگذاری، مردمی‌سازی و تمدن‌سازی» گام بردارد و این ابتکار تاریخی را به بلوغ تمدنی برساند.
نظرات