به گزارش روابط عمومی، مصاحبه‌ای که با خانم طاهره حیدری مجد مسئول بسیج اساتید و نخبگان حوزه‌های علمیه خواهران قم و جامعه الزهرا انجام شده به‌طور جامع به بررسی مفهوم «وحدت مقدس» در نظام جمهوری اسلامی پرداخته است. این مصاحبه، وحدت را فراتر از یک شعار سیاسی یا گفتمان موقت می‌داند و آن را به‌عنوان یک ضرورت وجودی، راهبردی و تمدن‌ساز برای بقای اسلام و پیروزی جبهه حق تبیین می‌کند. از این دیدگاه، وحدت هم در سطح درونی، به‌مثابه پایه‌ای برای انسجام ملی، حفظ نظام و مقابله با جنگ‌های نرم و هم در سطح جهانی به‌عنوان عاملی برای تقویت جبهه مقاومت و ظهور تمدن اسلامی اهمیتی حیاتی دارد.
در این چارچوب، رسانه‌های دینی و حوزوی نقشی محوری در شکل‌گیری گفتمان وحدت ایفا می‌کنند. رسانه‌ها باید از هرگونه دوقطبی‌سازی مصنوعی، تقابل‌آفرینی و تفسیرهای سطحی فاصله گرفته و با تبیین عمیق و واقع‌بینانه‌ای از اسلام ناب محمدی، زمینه درک جمعی از ضرورت وحدت را فراهم آورند. همچنین، رسانه‌ها می‌توانند با آگاهی‌بخشی درباره اهداف دشمن در زمینه تفرقه‌افکنی و با تقویت هویت اسلامی-انقلابی، در برابر جنگ شناختی ایستادگی کنند.
این مصاحبه همچنین به نقش زنان، به‌ویژه از طریق نهادهایی چون جامعه الزهرا(س) در تربیت نسل آینده و مشارکت در تمدن‌سازی اسلامی اشاره دارد و پایان را به تأکید بر مسئولیت طلاب و اساتید در شناخت موقعیت تاریخی کنونی و حفظ وحدت اختصاص می‌دهد. متنی تحلیلی که ضمن پیوند دادن گذشته تاریخی اسلام با چالش‌های روز، خواننده را به تأملی عمیق درباره آینده امت دعوت می‌کند.
سؤال: یکی از مقولات بسیار مهم و استراتژیک در نظام جمهوری اسلامی بحث وحدت، تقریب و انسجام امت اسلامی است. امروز رهنمودهای امامین انقلاب در دسترس است و بزرگان دینی نیز به‌تفصیل در این زمینه پرداخته‌اند؛ با این حال، همچنان احساس می‌شود که در مورد برنامه‌ها و اهداف، دشمن نیازمند آن است که این موضوع نخست از منظر گفتمانی به‌گونه‌ای شفاف‌تر تشریح شود و ضرورت آن برای عموم جامعه به‌درستی انتقال یابد. در این خصوص توضیح بفرمایید.
با توجه به این که در ماه ربیع الاول قرار داریم، لازم می دانم که در ابتدا تأکید کنم که یکی از عوامل بسیار مهم در بحث وحدت در جهان اسلام، وجود حضرت محمد (ص) بوده، هست و خواهد بود. به‌راستی، ما در آیات قرآن کریم و روایات معصومین (ع) نیز به این مسئله توجه داریم. خداوند تبارک و تعالی با فرمودند: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا»، در این آیه اشاره شده که اعتصام به حق و وحدت کلمه -که همان نگاه توحیدی و زندگی بر اساس توحید است- از ضروریات زندگی تمام مسلمانان جهان محسوب می‌شود. اما آنچه خداوند متعال تأکید می‌فرماید این است که این امر باید «جمیعاً» صورت پذیرد؛ یعنی اینکه من به‌تنهایی نگاه الهی و توحیدی داشته باشم، تنها خدا را در امور زندگی ببینم و در امور فردی، اجتماعی، خانوادگی و سیاسی، توحیدمحور عمل کنم، کافی نیست و هیچ‌گونه اثربخشی ندارد. بلکه لازم است که کل جامعه مسلمین به این مسئله توجه داشته باشند.
بحث وحدت در حال حاضر دارای دو بعد است: یک نگاه درون‌مرزی و یک نگاه برون‌مرزی که هر یک در جایگاه خود از اهمیتی فراتر از حدّ تصور برخوردارند. از آنجا که وحدت عامل به‌وجودآمدن نظام اسلامی بوده و خود نظام اسلامی نیز عامل حفظ وحدت است، این دو مقوله لازم و ملزوم یکدیگرند.
ما امروز به وحدت درونی نیاز داریم که در جغرافیای ایران تعریف می‌شود؛ این خود موضوعی بسیار ظریف و مفصل است که باید از ابعاد گوناگون به آن پرداخته شود. همچنین، بحث وحدت جهانی مسلمین در سراسر جهان نیز از اهمیتی ویژه برخوردار است؛ زیرا هم در وحدت درونی و هم در وحدت برون‌مرزی، مسئله اصلی، حفظ نظام مطرح است.
* از سکوت حضرت علی تا جبهه مقاومت: وحدت، راهبرد بقای اسلام
اگر به این موضوع از صدر اسلام نیز نگاه کنیم، چنین حقیقتی را مشاهده خواهیم نمود: آنچه در دوران امامت امیرالمؤمنین علی (ع) رخ داد، تمام سی‌سال امامت ایشان صرف حفظ اصل دین شد. همچنین امروز، بر اساس فرمایش امام و انقلاب، حفظ نظام از اوجب واجبات محسوب می‌شود. بنابراین، برای انجام این واجب بزرگ الهی، ما به وحدت درونی نیازمندیم.
وحدت، همان حیات واقعی مسلمین است؛ چه در حیطه یک جغرافیای کشوری و چه در حیطه جغرافیای جهان هستی. این نکته بسیار مهمی است که باید از ابعاد مختلف به آن پرداخته شود: چرا وحدت؟ اگر وحدت وجود نداشته باشد، چه رخ می‌دهد؟ و اگر وحدت در جهان اسلام به‌وجود آید — چه در درون یک جامعه و چه در میان ملل و کشورها — چه حقایقی را به‌وجود خواهد آورد؟
سؤال: حضرت آقا در روزهای اخیر برای بار دوم به بحث «اتحاد مقدس» اشاره داشتند. شاید برخی برداشت کنند که این موضوع صرفاً یک بحث درونی ساختار کشور است اما از آنجا که واژه «مقدس» در کنار آن قرار گرفته و این عبارت منعطف به باورهای دینی ماست، خواستم بدانم از نظر شما این موضوع چه ارتباطی با مقوله «امت واحد» دارد که در سال‌های اخیر در جنبش‌های اسلامی عربی بسیار مورد تأکید قرار گرفته است و شاید برداشت‌هایی ناصواب نیز از آن صورت گرفته باشد. آیا می‌توانید «اتحاد مقدس» را در ارتباط با «امت واحد» به‌درستی تعریف کنید؟ همچنین، در این زمینه، رسالت اساتید حوزه، پژوهشگران و محققین چیست؟
به‌راستی، اگر ما در کنار امور طبیعی دین و تبیین آن و جهاد طبیعی، به یکی از اساسی‌ترین، بنیادی‌ترین، راهبردی‌ترین و استراتژیک‌ترین مسائل دین بپردازیم، این امر یکی از وظایف اول‌الاولیه ماست؛ یعنی جزو وظیفه اخلاقی، دینی، فرهنگی و فقهی ما است که به حقیقتی بپردازیم که امروز حیات دینی، فقهی، سیاسی، اجتماعی و جهانی ما را رقم می‌زند. ما در سایه «اتحاد مقدس» بر اساس فرمایش مقام معظم رهبری می‌توانیم جهانی فکر کنیم، جهانی عمل کنیم و به تمدنی جهانی برای جهان اسلام دست یابیم.
* وحدت، اکسیژن حیات اسلام در عصر جنگ شناختی
همان‌گونه که نفس‌کشیدن برای انسان چقدر ضروری است، من نیز می‌خواهم بگویم که امروز، صحبت کردن درباره وحدت، تبیین آن و برگزاری جلسات در این زمینه، همانند صحبت کردن درباره یکی از اساسی‌ترین مسائل حیات اسلام است؛ چنان‌که اکسیژنی است که انسان برای زنده ماندن باید نفس بکشد. امروز، حیات اسلام در سراسر جهان اسلام به وحدت وابسته است. بنابراین، این مسئله را نمی‌توان در هیچ جایی نادیده گرفت یا به آن کم‌توجهی کرد. به‌نظر من، اهمیت این موضوع فراتر از آن است که بتوانیم آن را در بیان خود به‌درستی تبیین کنیم.
سؤال: سال‌هاست که در نهاد مقدس و پرباری چون جامعه الزهرا (س) فعالیت می‌کنید. مقام معظم رهبری یکی از وظایف جامعه الزهرا (س) را «معرفی نگاه تمدنی اسلام» عنوان کرده‌اند. با وجود اینکه اندیشمندان بزرگ و متفکرانی از کشورهای مختلف و جریان‌های گوناگون در این زمینه بحث کرده‌اند، اما چقدر به‌نظر شما ضرورت دارد که جامعه الزهرا و نهادهای مشابه، از جمله نهادهای دینی، پژوهشی و فقهی، بیشتر در این موضوع واکاوی کنند؟ زیرا به‌راستی، جامعه اسلامی هنوز هم مهم‌ترین گوهری را که باید دنبال کند، وحدت است و دشمن نیز دقیقاً بر همین نقطه دست گذاشته و برای خدشه‌دار کردن وحدت اسلامی تلاش می‌کند.
در موضوع جامعه الزهرا (س) باید دانست که مقام معظم رهبری در سخنان اخیر خود، تأکید ویژه‌ای بر عملکرد ما در بحث تمدن‌سازی دارند. از سوی دیگر، حضرت آقا در بیانیه «گام دوم» — که مهم‌ترین بیانیه ایشان در طول این چندین سال محسوب می‌شود — خودسازی، جامعه‌سازی و تمدن‌سازی را مطرح فرموده‌اند. از یک سو، جامعه الزهرا با نگاه جنسیتی خود، به حضور زن در خانواده و جامعه توجه ویژه‌ای دارد و بعد تربیتی آن را در نظر می‌گیرد. زنی است که در انقلاب اسلامی نیز حضور خانم‌های فرهیخته، عالمه و دانشمند بسیار مؤثر بوده است. اگر حضرت آقا فرموده‌اند که جامعه الزهرا یکی از وظایفش در بحث تمدن جهان اسلام، نقش مهمی دارد، دلیل آن این است که تأثیرگذاری یک خانم، چه در مقام فردی خود، چه در مقام همسری و مادری، و چه در تأثیرگذاری اعضای خانواده در جامعه، بسیار عمیق است. به‌عنوان مثال، فکر کنید امام (ع) تربیت‌شده یک مادر و یک عمه بود؛ چه اثری در جهان اسلام گذاشت؟ یا مقام معظم رهبری را در شرایط تربیتی مادرشان در نظر بگیرید. جامعه الزهرا، مادر جامعه محسوب می‌شود.
* جامعه الزهرا و مسئولیت تمدنی زنان در عرصه وحدت امت
در حوزه‌های علمیه، ما دو علم داریم: «علم الابدان» و «علم الادیان»، و انسان دارای دو وجود است: وجود مادی و وجود روحانی. در این عرصه، هم حوزه‌های علمیه و هم جامعه الزهرا — با توجه به اهمیت ویژه زنانه‌بودن و حضور بانوان در تربیت علم دینی — می‌دانند که بقای علم دین به وحدت وابسته است.
اگر تأثیر این مسئله را در نظر بگیریم، آیا فکر می‌کنید بدون برقراری وحدت، به آن تمدن دست خواهیم یافت؟ نکته‌ای را می‌خواهم خدمت شما عرض کنم این است که دانشمندان غربی در سال هزارم میلادی اذعان داشتند که هر کس زبان عربی را بداند، تمدن را درک می‌کند. یعنی در هزاره نخست پس از ظهور اسلام، مهم‌ترین تمدن، تمدن اسلامی و مسلمانان بود. اگر مطالعه کنید، خواهید دید که در کشورهایی که ابتدا به اسلام روی آوردند -چه در غرب و چه در شرق- ورود دانشمندان اسلامی و تجار مسلمان به کشورهای اروپایی، باعث شد که نگاه دیگران به رفتار و عملکرد این افراد، متفاوت باشد. پس، معرفی صحیح دین از سوی جهان اسلام و همچنین وحدت کلمه و یکپارچگی مسلمانان، تأثیر بسزایی در حفظ اصل اسلام و ایجاد یک تمدن جهانی دارد.
* اتحاد مقدس؛ نه یک شعار که راهبرد تمدن‌سازی اسلامی
حضرت آقا فرموده‌اند که ما در مسیر تمدن‌سازی هستیم و به افقی نزدیک شده‌ایم؛ یعنی به بالاترین مراتب تمدن. این امر جز با مشارکت تمام مسلمانان در این عرصه میسر نخواهد بود و این اشاره تنها به درون کشور ما نیست. امروز، وحدتی را در جبهه مقاومت مشاهده می‌کنیم که دشمن را به بالاترین وجه ممکن، به خواری و ذلت کشانده است. در چه زمانی ممکن بود دشمنان اسلام به این‌گونه به ذلت و خواری برسند؟ این جز در سایه وحدت، میسر نبود. این واقعیت را چه چیزی می‌تواند تبیین کند؟ این مفاهیم را چه چیزی می‌تواند ابلاغ نماید؟ هنگامی که تفرقه به طبقات پایین جامعه کشیده شود، بسیار آسیب‌زننده خواهد بود. کسانی که با این طبقات — چه طبقه متوسط، چه طبقه پایین و چه نخبگان — ارتباط دارند، از جمله حوزه‌های علمیه و به‌ویژه جامعه الزهرا و حوزه علمیه آقایان، نقش مهمی ایفا می‌کنند.
سؤال: در سال‌های اخیر احساس می‌شود که به‌ویژه در مباحث رسانه‌ای، دوقطبی‌سازی‌هایی شکل گرفته است؛ حتی در جنگ تحمیلی دوازده‌روزه گاهی شاهد بودیم که برخی، بحث «امت‌گرایی» و «ملی‌گرایی» را به‌عنوان یک دوگانگی مطرح کردند. از نظر شما، رسانه‌های دینی، حوزه‌ای و رسانه‌های متحد -از جمله خبرگزاری حوزه- چه رسالتی دارند؟ پیشنهاد مشخص شما چیست تا در این دوقطبی‌سازی‌های پوچ گرفتار نشویم و در عین حال، حقیقت ماجرا را به‌درستی برای مردم بیان کنیم؟
اصلاً «ایران منهای اسلام» وجود ندارد؛ ایران یعنی اسلام. امروز، تمام جهان اسلام، ادیان مختلف، کفر و شرک، نگاهشان به ایران، همان «اسلام ناب محمدی» است. هنگامی که ما به این نگاه به اسلام توجه کنیم، در بحث رسانه‌ای وظیفه داریم این حقیقت را به جامعه برسانیم. رسانه‌ای ناب و درستکار همان است که بیاید و این حقایق را مطرح کند.
برخی از افرادی که پشت این جریانات قرار دارند، دارای اغراض و اهدافی هستند. هنگامی که ریشه‌یابی می‌کنیم، بسیاری از موضوعاتی که در جامعه مطرح می‌شود، به این نتیجه می‌رسد که استکبار و صهیونیسم در آن حضور دارند.
اگر ما واقعاً از این دوقطبی‌سازی‌ها بیرون بیاییم و باورمان این باشد که امروز می‌خواهیم اسلامی را به جهان هستی معرفی کنیم که این اسلام، نجات‌دهنده تمام ابعاد زندگی انسان است و اگر رسانه بتواند این را تبیین کند -یعنی اینکه اسلام امروز پاسخگوی تمام نیازهای فکری، فردی، معنوی، اخلاقی، سیاسی و اجتماعی است- و اگر ما به اسلام چنین نگاهی داشته باشیم، تمام این دوگانگی‌ها کنار گذاشته خواهند شد.
هنگامی که افرادی، اسلام و دین و حکومت را برای اغراض شخصی، منافع گروهی یا صنفی خود پایین می‌آورند، رسانه وظیفه دارد این آفت را به مردم نشان دهد.
رسانه باید به مردم بگوید که ما امروز در سایه اسلامی زندگی می‌کنیم که این اسلام، چه در عصر غیبت امام زمان (ع) و در حکومت ولایی، و چه در زمان ظهور حضرت و چه در دوران ائمه معصومین (ع)، همواره مهم‌ترین نقطه تمرکز در زندگی اولیای خدا از جمله حضرت محمد (ص) و امیرالمؤمنین علی (ع) همین بوده است.
پس وظیفه رسانه، معرفی اسلام ناب است؛ اسلامی که تمام ابعاد زندگی انسان را پاسخ می‌دهد. این دوقطبی‌سازی‌ها جز آسیب‌زننده بودن به اصل اسلام، هیچ فایده‌ای ندارند. هیچ گروهی نمی‌تواند اسلام را برای خود اختصاص دهد. این آسیب، این خطر و این فتنه باید از جامعه دور شود؛ زیرا خود این مسئله یکی از فتنه‌های آخرالزمان است.
ما باید در بحث رسانه‌ای، به آن حقیقت ناب دین خود و تأثیرگذاری آن بپردازیم که این امر جز با ایجاد وحدت میسر نیست. ما واقعاً دیدیم که در جنگ دوازده‌روزه، با وجود تمام اسلحه‌ها، نظام‌ها، موشک‌ها و طرح‌های دشمن، آنچه تمام این طرح‌ها را از بین برد، وحدت بود. این وحدت مبارک و مقدس است که باید حفظ شود. شما دیدید که افرادی که حتی از نظر ظاهری نیز ظواهر اسلامی نداشتند، با آمدن در جبهه حق و دفاع از ولایت، دشمن را ناامید کردند.
آنچه باعث ناامیدی دشمن در جنگ دوازده‌روزه و رساندن او به پشیمانی زودهنگام شد- در حالی که دشمنان پس از دوازده روز، امید پیروزی بر حکومت اسلامی را داشتند- همین وحدت بود که آنان را به ناامیدی کامل کشاند.
البته سلاح‌های خوب، نظام‌های خوب و تمام امکانات خوب بودند؛ اما آنچه تأثیر واقعی را نشان داد، وحدت سالم ما بود. این مسئله را باید رسانه برای مردم تبیین کند.
سؤال: توصیه شما به طلاب حوزه‌های خواهران و جامعه الزهرا چیست؟
نکته‌ای بسیار مهم این است که ما امروز در یک جنگ ترکیبی و شناختی قرار گرفته‌ایم. هم برای طلاب و هم برای اساتید، شناخت این حقیقت از ضروری‌ترین مسائل زندگی محسوب می‌شود؛ یعنی باید بدانیم در چه مقطعی از تاریخ قرار داریم. شناخت موقعیت چه از منظر استاد که به‌عنوان اتاق فکر طلاب عمل می‌کند برای طلاب ضروری است که بدانند جغرافیای جهان در چه مقطعی از تاریخ قرار گرفته است.
شناساندن این موضوع به طلاب و آگاهی از خطری که امروز اسلام را تهدید می‌کند، از ضروری‌ترین امور است. حتی اگر فقه می‌خوانیم، فلسفه می‌خوانیم یا هر درسی می‌خوانیم -چه به‌عنوان معلم و چه به‌عنوان دانش‌آموز- هیچ تفاوتی ندارد؛ بلکه باید بدانیم که ریشه‌ها و حفظ این مبانی، در سایه فهم این جنگ شناختی میسر است.
* جهادی که بر دوش اساتید حوزه است
باید این جهاد تبیین شود -جهادی که باید توسط اساتید برای طلاب، مبلغین برای مردم و پژوهشگران برای نخبگان علمی انجام شود- زیرا ما یک استاد داریم که با طلاب سر و کار دارد، یک مبلغ که با توده مردم سر و کار دارد و یک پژوهشگر که با نخبگان علمی سر و کار دارد؛ اگر این اقشار مختلف -یعنی پژوهشگر، مبلغ و استاد- وظایف خود را به‌خوبی انجام دهند، قطعاً استادی به‌روز و تراز و طلبه‌ای تراز خواهیم داشت.
طلبه تراز امروز کسی است که در مسیر باشد و آگاهی داشته باشد؛ زیرا اگر بدانم چه خطری مرا تهدید می‌کند، خود را از همه آسیب‌ها حفظ خواهم کرد؛ اما اگر نبینم، هر آسیبی می‌تواند مرا به‌یم بزند.
* دشمن بر تفرقه سرمایه‌گذاری می‌کند؛ وظیفه ما تبیین وحدت است
به‌راستی، امروز ما در یک قرارگاه جنگ هستیم؛ ما در یک قرارگاه نظامی قرار داریم. امروز، پس از جنگ دوازده‌روزه، در وضعیتی عادی نیستیم. هنگامی که ما در چنین قرارگاهی هستیم، دشمنان ما هر لحظه در حال تهدید ما هستند؛ از چکاندن ماشه تا برنامه‌هایی که پیش‌بینی می‌کنند و تحریم‌هایی که مطرح می‌شود. ما در چنین شرایطی، وحدت کلمه، چه در درون با کنار گذاشتن تمام تفرقه‌ها و اختلاف‌نظرها و چه در بیرون ضروری است.
ما در یک قرارگاه شناختی و جنگی قرار داریم و آنچه در برابر دشمن نیاز داریم، در کنار امکانات نظامی، مباحث شناختی است. این حقیقت که دشمن از تمام امکانات خود برای تشدید تفرقه و بهره‌برداری از این فرصت استفاده می‌کند، باید مورد توجه قرار گیرد.
حیاتی‌ترین مسئله امروز برای حفظ اصل نظام -چه نظام جمهوری اسلامی و چه جبهه حق- و برای دستیابی به آن تمدن جهانی، جز وحدت کلمه چیز دیگری نیست. امروز، یکی از ضروری‌ترین مسائل در زندگی فردی، اجتماعی، اخلاقی، سیاسی و علمی ما، همین بحث است.
به‌نظر می‌رسد که امروز در حوزه نیز اقدامات بسیار خوبی انجام داده‌ایم؛ از جمله اینکه تمام طلاب کشور را به پنج منطقه کشوری تقسیم کردیم و سپس حلقه‌های میانی را -همان‌گونه که حضرت آقا فرمودند- ایجاد نمودیم.
فرض کنید اگر امروز جنگی رخ دهد و در این جنگ نابرابر، بسیاری از امکانات ما از بین برود، باید تشکیلات و برنامه‌ای منسجم در درون حوزه‌های علمیه داشته باشیم.
حضرت علی (ع) حتی پس از شهادت حضرت زهرا (س)، برای حفظ وحدت و بقای اسلام، سکوت کردند. شهادت حضرت زهرا، دختر پیامبر (ص)، چیز کمی نیست؛ اما آنچه باعث شد حضرت علی (ع) سکوت کنند، حفظ اصل اسلام بود. امروز نیز این مسئله به همان اندازه حیاتی است. در زمان امام حسن عسکری (ع)، مسلمانان پراکنده بودند، اما ایشان با یک تشکیلات بسیار دقیق، این مسلمانان را به یکدیگر پیوند دادند.
امروز نیز، یمن پشت سر ما عمل می‌کند، عراق پشت سر ما عمل می‌کند و این وحدت جهانی باعث می‌شود که روز به روز استکبار و صهیونیسم ضعیف‌تر شود و جبهه مقاومت و جبهه اسلامی به پیروزی دست یابد.
امروز، اهمیت موضوع وحدت و صحبت کردن در حول محور آن و تبیین این مسئله، چیزی نیست که بتوانیم به‌راحتی آن را با مسائل دیگر تطبیق دهیم یا آن را صرفاً یک جنبه تاکتیکی بدانیم. این نکته مهم، حضرت امام (ره) نیز به آن اشاره داشتند: این مسئله جنبه استراتژیک و راهبردی دارد. یعنی اگر ما بخواهیم راهی را که پس از هزار و چهارصد سال توسط حضرت امام (ره) زنده شد و بر برنامه حکومت و امامت احیا گردید، به مقصد نهایی ظهور برسانیم، این امر جز با وحدت کلمه -چه در درون کشور ما و چه در ارتباط با امت‌های دیگر- میسر نخواهد بود.
فیلم | «اتحاد مقدس» و مسئولیت تمدنی زنان
نظرات