به گزارش روابط عمومی و بین‌الملل، کارگاه علمی پژوهشی «معیارهای ارزیابی و اثربخشی اساتید راهنما در فرآیند پایان‌نامه‌نویسی» روز پنجشنبه در پژوهشگاه حضرت معصومه علیهاالسلام برگزار شد.

جناب آقای دکتر احد فرامز قراملکی در ابتدای این کارگاه از شرکت کنندگان درباره تفاوت بین انشا و مقاله علمی پژوهشی سؤال کرد و پس از بیان تعاریف مختلف توسط پژوهشگران، عنوان کرد: تفاوت جالب بین انشا و مقاله این است که انشا شروع کار و پایان کار است در حالی که مقاله علمی پژوهشی آخرین مرحله فرآیند پژوهش است.

وی با بیان اینکه روزانه 500 پایان‌نامه و رساله در حوزه علوم انسانی در کشور دفاع می‌شود، گفت: باتوجه به اقتصاد مقاومتی و صرف هزینه‌های هنگفت برای این موضوع، کیفیت محصول، تناسب منابع مصرف شده و اثربخشی، نسبت امانتداری با بهره‌وری و...موضوعاتی هستند که باید به دقت مورد واکاوی قرار گیرند.

نویسنده کتاب «روش‌شناسی مطالعات دینی» در ادامه موانع کیفیت پایان‌نامه را به دو دسته بیرونی و درونی تقسیم‌بندی کرد و افزود: لازمه خودشناسی واقع‌بینانه، دوری از فرافکنی و توجه به موانع درونی است.

قراملکی تصریح کرد: در تلقی اساتید و دانشجویان از هدایت پایان‌نامه یا رساله سه موضوع قابل تأمل وجود دارد، از جمله:

1-  فرایندمحور یا محصول محور؟ در انگاره فرایندمحور، استاد راهنما در تمامی مراحل فرآیند مشارکت دارد.

2- مرز راهنمایی/مشاوره با اعمال مبنا و سلیقه مشخص شود.

3- توزیع مسئولیت در فرایند، محصول و دفاع نیز موضوعی است که باید بررسی شود.

وی در ادامه، هدف رساله اصیل را تولید علم و هدف پایان‌نامه را تولید اطلاعات ذکر کرد و بیان داشت: گردآوری اطلاعات در سطح رساله دکتری، مقدمه یک امر واجب (پردازش اطلاعات) است.

نویسنده کتاب «قدرت انگاره» یادآور شد: هر پروژه تحقیقاتی سه مرحله اصلی دارد که شامل طراحی طرح تحقیقاتی، اجرای طرح و تدوین پایان نامه/رساله می‌شود.

قراملکی افزود: عمده مشکلات طلاب و دانشجویان این است که به مرحله اول اهمیت نمی‌دهند و نقشه راه را بلد نیستند، حال آنکه تصور درست از مراحل انجام کار و نقشه مناسب برای این موضوع، فرایند انجام کار را بسیار تسهیل خواهد کرد.

وی عنوان کرد: ارزیابی مستمر پژوهش اثربخش شامل سه مرحله ارزیابی پیشین، ارزیابی هنگام و ارزیابی پسین. است.

استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: ارزیابی پیشین یعنی پاسخ به 6سؤال درباره :1- سنجش نیازهای پژوهش 2- سنجش پیشینه پژوهش 3- ارزیابی اهداف 4- ارزیابی توانایی‌های فردی و گروهی 5- سنجش علائق شخصی 6- روش سنجی.

قراملکی اضافه کرد: ارزیابی هنگام تحقیق نیز شامل 1- ارزیابی اطلاعات 2- ارزیابی پردازش اطلاعات 3- سنجش وفاداری به اهداف و 4- ارزیابی زمان است، همچنین ارزیابی پسین در واقع سنجش میزان تأثیر است و میزان ارجاع به پژوهش ما را شامل می‌شود.

وی تصریح کرد: به طور خلاصه پژوهش سه رکن اساسی دارد که کشیدن نقشه تحقیق، اجرای آن نقشه و تدوین آن را شامل می‌شود.

نویسنده کتاب «اصول و فنون پژوهش در گستره دین‌پژوهشی» اظهار داشت: اولین مرحله یک پایان‌نامه خوب، شکل‌گیری یک ایده خوب است. وقتی ایده به تدریج شکل گرفت باید نقشه داشته باشیم.

قراملکی افزود: اگر به ترتیب عنوان کنیم ابتدا شکل‌گیری ایده و انتخاب موضوع، مرحله بعد، نگارش پروپوزال و سپس تصویب آن و در ادامه، اجرای پروژه و بعد تدوین و مرحله دفاع از پایان‌نامه وجود دارد که بعد از دفاع، گزارش از پایان‌نامه یا کتاب مطرح خواهد شد.

وی یادآور شد: در مرحله شکل‌گیری ایده، نکاتی حائز اهمیت است، از جمله راهنمایی مشفقانه اساتید، آموزش اثربخش، قائل به اصل استقلال دانشجو و مواجهه فعّال گروه آموزشی از طریق تدوین سیاست‌گذاری در تدوین پایان‌نامه‌ها.

استاد قراملکی بیان داشت: مرحله تصویب در گروه آموزشی نیز موارد زیر را دربرمی‌گیرد: حق انتخاب دانشجو در نظر گرفته شود، گروه آموزشی به جای رد یا قبولی موضوع، سیاست اصلاحی داشته باشد. بین دانشجو با تحقیق و همچنین تیم هدایت‌کننده با تحقیق، تناسب وجود داشته باشد.

وی با بیان اینکه مرحله اجرای تحقیق با عوامل مختلفی مرتبط است، گفت: تمایز بین مشاوره و مداخله یکی از اصول مهم در راهنمایی پایان‌نامه است. همچنین برای دانشجو حق استقلال فردی قائل بوده و استانداردهای پژوهش را رعایت کنیم.

نویسنده کتاب «قدرت انگاره» افزود: یکی دیگر از اصول مهم، اصل عدالت توزیعی و رویه‌ای در پایان‌نامه‌ها است، همچنین برای دانشجویان به میزان برابر باید وقت گذاشته شود.

قراملکی تصریح کرد: مرحله تدوین پایان نامه یا رساله نیز به سلیقه و ابتکار دانشجو، یادگیری نگارش و عدم ارجاع دروغین وابسته است. در تدوین پایان‌نامه در مورد استناددهی به افراد معاصر تعصب نداشته باشیم و به هر نظر و اثر مرتبط با کار می‌توانیم ارجاع دهیم.

نویسنده کتاب «اصول و فنون پژوهش در گستره دین‌پژوهشی» مرحله آخر را دفاع عنوان کرد و از اساتید خواست تا بین اصل داوری و نقد تمایز قائل شوند، داوری منصفانه داشته باشند، به جای نویسنده، نوشتار را مورد نقد قرار دهند و از داوری بدون مطالعه و غیرمتخصصانه بپرهیزند.