به مناسبت ایام شهادت حضرت امیرالمؤمنین(ع) و گرامیداشت هفته معلم

اهمیت علم و جایگاه عالم از دیدگاه امام علی علیه‌السلام

هفته معلم و احادیث علوی

امام علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «قُم عَن مَجلِسِکَ لِاَبیکَ وَ مُعَلِّمِکَ وَ اِن کُنتَ اَمیراً؛ به احترام پدر و معلمت از جای برخیز هر چند فرمانروا باشی».

به گزارش روابط عمومی، خداوند متعال در آیه شریفه 6 سوره سبأ می‌فرماید: «وَ یرَى الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ الَّذِی أُنْزِلَ إِلَیكَ مِنْ رَبِّكَ هُوَ الْحَقَّ؛ کسانی که اهل علم هستند می‌بینند که آنچه بر تو نازل شده، حق است».

همچنین در آیه 54 سوره حج آمده است: «وَ لِیعْلَمَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ فَیؤْمِنُوا بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ؛ آنها که علم داده شده اند، باید بدانند که آنچه نازل شده(قرآن) حق است پس به آن ایمان بیاورند و دل های آنها در برابر آن نرم و خاضع بشود».

امام علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «زَكاةُ العِلمِ بَذلُهُ لِمُستَحِقِّهِ وَإجهادُ النَّفسِ فِى العَمَلِ بِهِ؛ زكات دانش، آموزش به كسانى است كه شايسته آن‌اند و كوشش در عمل به آن است» (غررالحکم و درر الکلم، ص 391).

امام علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «جالِسِ الْعُلَماءَ يَزْدَدْ عِلْمُكَ وَ يَحْسُنْ اَدَبُكَ و تَزكُ نَفسُكَ؛ با علما معاشرت كن تا علمت زياد، ادبت نيكو و جانت پاك شود» (غررالحکم و دررالکلم، ص 341).

 اما علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنّاسِ اِماما فَليَبْدَأ بِتَعْليمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْليمِ غَيْرِهِ و َلْيَكُنْ تَاْديبُهُ بِسيرَتِهِ قَبْلَ تَأْديبِهِ بِلِسانِهِ وَ مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُها اَحَقُّ بِالاِجْلالِ مِنْ مُعَلِّمِ النّاسِ و مُؤَدِّبِهِمْ؛ كسى كه خود را پيشواى مردم قرار داده، بايد پيش از آموزش ديگران، خود را آموزش دهد و پيش از آن‏كه ديگران را با زبان، ادب بياموزد، با کردارش ادب آموزد و البته آموزش‌دهنده و ادب‏آموز خود بيش از آموزگار و ادب‏آموز مردم، شايسته تجليل است» (مثیرالاحزان، ص 50).

 امام علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «قُم عَن مَجلِسِکَ لِاَبیکَ وَ مُعَلِّمِکَ وَ اِن کُنتَ اَمیراً؛ به احترام پدر و معلمت از جای برخیز هر چند فرمانروا باشی» (غررالحکم، ص 136).

امام على علیه‌السلام می‌فرمایند: «ما أخَذَ اللّه عَلى أهلِ الجَهلِ أن يَتَعَلَّموا حَتّى أخَذَ عَلى أهلِ العِلمِ أن يُعَلِّموا؛ خداوند، از جاهلان براى آموختن تعهّد نگرفت، مگر این‌که پيش از آن، دانايان را به آموزش دادن آن متعهّد و موظّف ساخت» (نهج البلاغة، الحكمة 478؛ منتخب ميزان الحكمه، 398)

کدام علم ارزش دارد؟

امام علی علیه‌السلام: «یا مُؤْمِنُ إِنَّ هَذَا الْعِلْمَ‌ وَ الْأَدَبَ‌ ثَمَنُ‌ نَفْسِكَ‌ فَاجْتَهِدْ فِی تَعَلُّمِهَا فَمَا یزِیدُ مِنْ عِلْمِكَ وَ أَدَبِكَ یزِیدُ فِی ثَمَنِكَ وَ قَدْرِكَ فَإِنَّ بِالْعِلْمِ تَهْتَدِی إِلَى رَبِّكَ وَ بِالْأَدَبِ تُحْسِنُ خِدْمَةَ رَبِّكَ...؛ ای مؤمن! این علم و ادب است که بهای وجود توست؛ پس تلاش کن که این بها را به دست بیاوری و یاد بگیری؛ زیرا هر چه دانش و ادب تو بیشتر شود قدر و بهای وجودی تو افزایش پیدا می‌کند. با علم به سوی پرودگارت هدایت می‌شوی و با ادب مى‌توانى را بطور پسندیده به خدایت خدمت نمایی (روضة الواعظین.،ج۱،ص۱۱).

حضرت امیر المؤمنین علیه‌السلام در روایت دیگری فرمودند: «لَا یعْرَفُ‌ الرَّجُلُ‌ إِلَّا بِعِلْمِهِ‌ كَمَا لَا یعْرَفُ الْغَرِیبُ مِنَ الشَّجَرِ إِلَّا عِنْدَ حُضُورِ الثَّمَرِ فَتَدُلُّ الْأَثْمَارُ عَلَى أُصُولِهَا؛ انسان جز با علم و دانشش شناخته نمی‌شود؛ درست مانند درختی که برای انسان ناشناخته است هنگام میوه دادن شناخته می شود و میوه ها نشان دهنده نوع و کیفیت اصل خویش اند.(دانش انسان هم نشان می‌دهد که انسان چقدر ارزش دارد.) یعنی میزان کاربرد علم انسان درزندگی فردی و اجتماعی، میزان ارزش عالم عالم به آن علم است (غررالحكم،ص.۴۲).

علم و ایمان

امام علی علیه‌السلام: «أَصْلُ‌ الْإِیمَانِ‌ الْعِلْمُ‌؛ ریشة ایمان علم است. علم ریشه‌ای دارد، ثمری دارد به نام ایمان (بحار الأنوار،ج‌۶۶،ص۸۱ و ج‌۹۰،ص۵۷). در روایت دیگری تصریح به این امر می‌فرمایند: «ثَمَرَةُ الْعِلْمِ‌ مَعْرِفَةُ اللَّهِ‌»[۳]؛ میوة علم، شناخت خداست (غررالحكم، ص.۶۴). و در روایت دیگر است: «لِلْعِلْمِ ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ الْمَعْرِفَةُ بِاللَّهِ‌ وَ بِمَا یحِبُ‌ وَ یكْرَه‌» (مجموعة ورام.(تنبیه الخواطر)،ج‌۲،ص۱۱۷).

کاربردِ علم، در علم نافع

حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام: «الْإِیمَانُ‌ وَ الْعِلْمُ‌ أَخَوَانِ‌ تَوْأَمَانِ وَ رَفِیقَانِ لَا یفْتَرِقَان؛ ايمان و علم دو برادر و دو رفيق همزاد و همراه هستند که هيچ وقت از هم جدا نمی‌‌شوند (غرر الحكم.،ص۴۶).

حضرت در حدیثی دیگر می‌فرمایند: «قِیمَةُ كُلِّ امْرِئٍ مَا یعْلَمُهُ؛ هر قدر دانش انسان افزون‌تر، ارزش وجودی او بیشتر» (غرر الحكم،ص۴۲).

 

 

مطالب مرتبط :

اشتراک گذاری:

نظرات

نظری هنوز ارسال نشده است

ارسال نظر

ارتباط با جامعة الزهرا(س)

  • نشانی: قم، سالاریه، بلوار بوعلی
  • مرکز تلفن: ۳۲۱۱۲۰۰۰
  • دورنگار: ۳۲۹۲۵۱۱۰
  • صندوق پستی: ۳۷۱۸۵۳۴۹۳
  • کد پستی: ۳۷۱۶۹۱۶۶۵۱